وقف ناگهانی قلبی:
توقف ناگهانی قلب یکی از اورژانس های پزشکی بوده که اگر در همان لحظه بتوان بیمار را نجات داد، زندگی دوباره به وی باز میگردد.
علل :بیماری های قلبی، ضربه به قلب .داروهای محرک، غرق‌شدگی، خفگی، برخی بیماریها، بیهوشی، شوک، خونریزی، برق‌گرفتگی و ... از علل توقف قلبی می‌باشند.
علائم:
مردمک‌های نیمه باز ، اختلال تنفسی یا قطع تنفس و نبض، خاکستری رنگ شدن پوست، عدم وجود نبض در ناحیه گردن
روش تشخیص:
برای این کار از نبض ناحیه گردن استفاده می‌شود. 5-10 ثانیه برای یافتن نبض تلاش کنید، اگر نبضی احساس نکردید به معنای ایست قلبی است.
کمک‌های اولیه: ماساژ قلبی
ماساژ قلبی عبارت است از فشار منظم و موزونی که بوسیله کف دو دست در بزرگسالان، کف یک دست در کودکان و دو انگشت در نوزادان روی دیواره جلویی قفسه سینه وارد می‌شود.
نحوه انجام ماساژ قلبی:
1-محل ماساژ را معین کنید.
در بالغین و اطفال دو انگشت بالاتر از انتهای استخوان جناغ سینه و در شیرخواران کوچکتر از یک سال یک سانتی‌متر پائین‌تر از خطی که دو نوک سینه را به هم وصل می‌کند روی استخوان جناغ سینه.
2-کف یک دست را در محل مشخص شده جهت انجام ماساژ قرار داده و دست دیگر را روی دست اول قرار دهید، سپس انگشتانتان را در هم فرو کنید. نباید نوک انگشتانتان با سینه مصدوم در تماس باشد.
3-در حالیکه دستها کاملاً عمود بر بدن مصدوم بوده و آرنج‌ها کاملاً راست می‌باشد قفسه سینه او را به نرمی و آرامی به سمت داخل فشار دهید. از فشارهای تیز و سریع بپرهیزید.
احیا قلبی و ریوی Cardio Pulmonary Resuscitation
در صورت توقف ناگهانی قلبی و تنفسی، همزمان اقدام به انجام تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی همراه با هم می‌کنیم که به این عمل CPR گویند.
CPR در بزرگسالان به روش یک نفره و دو نفره انجام می‌گیرد به این صورت که بعد از تشخیص قطع تنفس و توقف قلب از طریق روشهای تشخیصی گفته شده، باید بلافاصله بعد از بازکردن راه هوایی (A ) اقدام به تنفس مصنوعی (B ) و ماساژ قلبی (C ) توأم نمود.
CPR یک نفره:
خلاصه عملیات CPR توسط یک امدادگر به ترتیب زیر است:
1). از بیهوش بودن مصدوم اطمینان حاصل کنید.
2) درخواست کمک نمائید.
3)راه هوایی را باز کنید.(A )
4) تنفس مصدوم را برقرار کنید.(B )
5) در صورت توقف تنفسی، دوبار تنفس مصنوعی بدهید.
6) نبض شریان کاروتید(گردنی) را کنترل کنید.
7)در صورت توقف قلبی، 15 بار ماساژ قلبی بدهید.(C )
8)سپس دو بار تنفس بدهید. این چرخه را بصورت دو بار تنفس مصنوعی و 15 بار ماساژ قلبی را به مدت یک دقیقه (یعنی 4 بار تنفس و ماساژ) ادامه دهید.
9) در دقیقه اول و پس از آن، هر سه دقیقه یک بار نبض کاروتید را بررسی کنید. به محض برقراری ضربان قلب، ماساژ قلبی را متوقف کرده و تنها به تنفس مصنوعی با سرعت 12 بار در دقیقه بپردازید.
10) به محض برقراری تنفس طبیعی، تنفس مصنوعی را قطع کرده و مصدوم را در وضعیت بهبودی قرار دهید.
11)اگر تنفس و ضربان قلب مصدوم برقرار نشد، CPR را تا رسیدن پزشک ادامه دهید.
CPRدونفره:
خلاصه عملیات CPR با دو امدادگر به ترتیب زیر است:
1) دو امدادگر در طرفین مصدوم زانو می‌زنند. امدادگر اول که مسئول تنفس مصنوعی است بالای سر مصدوم قرار می‌گیرد. امدادگر دوم که مسئول ماساژ قلبی است، لباس مصدوم را کنار زده و دستهایش را در موقعیت صحیح روی جناغ سینه قرار می‌دهد.
2)امدادگر اول با صدا زدن و تکان دادن مصدوم از بیهوشی و ایست تنفسی او اطمینان حاصل می‌کند. سپس راه تنفس را باز کرده و دو بار تنفس مصنوعی می‌دهد. پس از آن نبض شریان کاروتید را آزمایش کرده و در صورت توقف قلبی به امدادگر دوم فرمان شروع ماساژ قلبی را می‌دهد.
3)امدادگر دوم ماساژ قلبی را با سرعت 60 بار در دقیقه شروع می‌کند.
4)امدادگر اول بدون وقفه یک بار تنفس می‌دهد و امدادگر دوم نیز بدون وقفه 5 بار ماساژ قلبی می‌دهد و این چرخه (یک بار تنفس و پنج بار ماساژ قلبی) به مدت یک دقیقه ادامه یابد.
امدادگر اول باید در ضمن انجام ماساژ قلبی توسط همکارش، نبض شریان کاروتید را بررسی کند و از مؤثر بودن ماساژ قلبی اطمینان حاصل کند. اگر همزمان با ماساژ قلبی، نبض کاروتید حس نشد ممکن است اشکال در نحوه قرارگیری مصدوم یا نقطه وارد آمدن فشار یا نیرو کم امدادگر باشد که هریک از این اشکالات باید سریعاً برطرف شود.
نکته 1)اگر مصدومی تنفس می‌کند ولی تنفس او دچار اشکال است، می‌توانید به او تنفس مصنوعی بدهید اما تا زمانیکه قلب ضربان دارد هرچند ضعیف و نامنظم، هرگز نباید اقدام به ماساژ قلبی کرد، چون این کار ممکن است توقف کامل قلب را در پی داشته باشد.
نکته 2) برای اطمینان از توقف قلبی از نبض گردنی استفاده کنید. استفاده از نبض شرائین محیطی در ناحیه بند دست یا بازو می‌تواند باعث اشتباه شود، چون نبض این شریان‌ها حتی در شرایطی که قلب هنوز می‌تپد، ضعیف و غیرقابل لمس می‌باشند.
نکته 3) به دلیل اهمیت ماساژ قلبی، ضرورتی ندارد که در حین تنفس مصنوعی، انجام ماساژ قلبی متوقف شود زیرا ماساژ قلبی تنها تداوم کار قلب را ایجاد می‌کند.
نکته 4) در اطفال کمتر از 8 سال CPR همواره یک نفره بوده و نسبت آن(تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی) یک به پنج می‌باشد.
خطاها و عوارض CPR
* ممکن است هنگام دادن تنفس، دهان امدادگر کاملاً دهان مصدوم را نپوشانده باشد و در نتیجه قسمت اعظم هوا به جای ورود به ریه ها وارد محیط اطراف شود.
* ممکن است به علت غفلت از وضعیت دادن به سر و چانه مصدوم مجاری هوایی بسته شوند و قسمت اعظم هوا وارد مری شود و اتساع معده عاملی جهت تحریک استفراغ و ورود آن به مجاری هوایی (آسپیراسیون) و خفگی مصدوم شود.
-اگر تنفس بیش از حد قوی و سریع باشد خود امدادگر دچار خستگی، سردرد و سرگیجه خواهد شد.
-شکستگی ترقوه و جناغ سینه در اثر فشارهای تیز و شدید.
-پارگی کبد و خونریزی داخلی بر اثر زیاد پائین قراردادن کف دست، موقع ماساژ قلبی.
منبع اطلاعات : پایگاه جامع آموزش وفرهنگ سازی سلامت وزارت بهداشت ودرمان